آمنیوسنتز چیست؟

آمنیوسنتز (Amniocentesis) یک روش تشخیصی پزشکی است که در آن نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک که درون جیب آمنیوتیک قرار دارد، برداشت می‌شود.
آمنیوتیک نوعی مایع است که جنین و آرامش کننده ویژه برای آن ایجاد می کند. این آزمایش برای تشخیص اختلالات ژنتیکی و عیب های خلقی در جنین استفاده می شود.

در فرآیند آمنیوسنتز، پزشک با استفاده از یک سوزن باریک، از ناحیه شکم مادر و دیوار بطن شکمی، وارد جیب آمنیوتیک می‌شود و سپس نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک (مایع اطراف جنین) را به دست می‌آورد. این نمونه سپس به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا بررسی‌های مختلفی از جمله آنالیز ژنتیکی و بررسی کروموزوم‌ها انجام شود.

آمنیوسنتز چه زمانی باید انجام شود؟

آمنیوسنتز معمولاً در سه‌ماههٔ دوم بارداری (بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰) صورت می‌گیرد.

آمنیوسنتز برای تشخیص چی چیزی مورد استفاده قرار می گیرد؟

این آزمون به عنوان یکی از روش‌های تشخیص اختلالات ژنتیکی مانند:

• سندرم داون
• سندرم ادواردز و سایر نقص‌های کروموزومی
• بررسی وضعیت ژنتیکی جنین
• تشخیص برخی اختلالات خلقی
•  همچنین، این روش می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد سن، جنسیت و رشتهٔ جنین نیز فراهم کند.

در ادامه، به بررسی جزئیات بیشتر در مورد آمنیوسنتز، کاربردها، فرایند انجام، مزایا و محدودیت‌ها آن خواهیم پرداخت.

آمنیوسنتز یکی از روش‌های تشخیصی جنینی است که به وسیلهٔ برداشت نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک، اطلاعات ژنتیکی و سایر اطلاعات مرتبط با جنین را به دست می‌آورد. مایع آمنیوتیک که در داخل جیب آمنیوتیک قرار دارد، شامل سلول‌هایی است که از بطن جنین، جلد بطنی جنین و پلاسنتا تولید می‌شوند. این سلول‌ها اطلاعات ژنتیکی جنین را در خود حاوی می‌کنند و آزمایش این نمونه‌ها به بررسی ژنتیکی و کروموزومی جنین می‌پردازد.

فرآیند انجام آمنیوسنتز چگونه است؟

فرآیند انجام آمنیوسنتز به این صورت است: در مطب پزشک یا بیمارستان، مادر روی تخت قرار می‌گیرد و ناحیه شکم با استفاده از ضدعفونی‌کننده تمیز می‌شود. سپس با راهنمایی سونوگرافی، محلی در ناحیه شکم انتخاب و با سوزنی باریک به آهستگی وارد جیب آمنیوتیک می‌شود. سپس نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک برداشت شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. عملیات آمنیوسنتز معمولاً حدود ۲۰-۳۰ دقیقه طول می‌کشد.

از مزایای آمنیوسنتز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تشخیص اختلالات ژنتیکی: آمنیوسنتز می‌تواند اطلاعات ژنتیکی جنین را بررسی کرده و اختلالات ژنتیکی را تشخیص دهد.
این اختلالات شامل: سندرم داون، سندرم ادواردز، سندرم پاتو و سایر نقص‌های کروموزومی می‌شود. این اطلاعات به والدین کمک می‌کند تا در صورت وجود اختلالات جنینی، تصمیم‌گیری دربارهٔ ادامهٔ بارداری و مراقبت‌های بعدی را انجام دهند.

1. تشخیص نقص‌های خلقی: آمنیوسنتز می‌تواند نقص‌های خلقی مشخص شده را شناسایی کند. این نقص‌ها ممکن است شامل اختلالات قلبی، نقص‌های مغزی و اختلالات سیستم عصبی مرکزی باشند. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا مراقبت‌های خاص و درمان مناسب را برای نقص‌های شناسایی شده تعیین کنند.
2. تعیین جنسیت جنین: آمنیوسنتز می‌تواند جنسیت جنین را تشخیص دهد. این اطلاعات می‌تواند برای والدینی که قصد دارند جنسیت جنین را مطلع شوند یا برای شناخت نیازهای خاص مرتبط با جنسیت در مواردی مانند بیماری‌های مرتبط با جنسیت مفید باشد.

محدودیت‌هایی آمنیوسنتز:

با این حال، آمنیوسنتز همچنین محدودیت‌هایی نیز دارد:

1. خطر عفونت: هر گونه تزریق یا برداشت نمونه درون بدن ممکن است باعث ورود باکتری‌ها یا ویروس‌ها به داخل رحم شود و عفونت را ایجاد کند.
2. خطر ایجاد ترکیبات آمنیوتیک: در صورتی که در فرآیند آمنیوسنتز نمونه آمنیتیک به طور ناخواسته درون جیب آمنیوتیک تزریق شود، می‌تواند باعث ایجاد ترکیبات آمنیوتیک شود. این ترکیبات ممکن است باعث تحریک رحم شده و به وقوع کمرنگی رحمی (uterine contractions) منجر شود که در برخی موارد ممکن است به جریان خون به جنین آسیب برساند.
3. خطر ایجاد تروما به جنین: هنگامی که سوزن به جیب آمنیوتیک وارد می‌شود، احتمال وجود خطر برای جنین به علت تماس مستقیم سوزن با جنین وجود دارد. این ممکن است باعث ایجاد تروما یا آسیب در ساختار جنین شود.
4. خطر ایجاد تروما به جنین: هنگامی که سوزن به جیب آمنیوتیک وارد می‌شود، احتمال وجود خطر برای جنین به علت تماس مستقیم سوزن با جنین وجود دارد. این ممکن است باعث ایجاد تروما یا آسیب در ساختار جنین شود.
5. اختلاف در رویکرد: تصمیم در مورد انجام آمنیوسنتز باید با دقت و با توجه به مزایا و معایب آن توسط والدین و پزشک مشترکاً گرفته شود. در برخی موارد، والدین ممکن است احساس نگرانی کنند و ترس از خطرات مرتبط با این آزمون داشته باشند.

علاوه بر تشخیص اختلالات ژنتیکی و نقص‌های خلقی، آمنیوسنتز می تواند در موارد دیگری نیز استفاده شود:

1. تشخیص اعتامل‌های رزوس (Rh): در برخی موارد، آمنیوسنتز برای تشخیص اعتامل‌های رزوس که در آن مادر با فاکتور Rh منفی و جنین با فاکتور Rh مثبت همخونی دارد، استفاده می‌شود. این اعتامل می‌تواند باعث تحریک سیستم ایمنی مادر شده و به جنین آسیب برساند. آمنیوسنتز می‌تواند به والدین کمک کند تا در صورت لزوم اقدامات مناسبی را برای پیشگیری از مشکلات مرتبط با اعتامل رزوس بگیرند.
2. تشخیص بهتر مشکلات تشخیصی: در برخی موارد، سونوگرافی تطبیقی و دیگر روش‌های تشخیصی ممکن است نتوانند به طور دقیق مشکلاتی مانند نقص‌های قلبی جنین را تشخیص دهند. در این موارد، آمنیوسنتز می‌تواند نمونه‌هایی از مایع آمنیوتیک برداشت کرده و آنها را برای تحلیل جهت تشخیص دقیق‌تر مشکلات جنینی به آزمایشگاه ارسال کند.
3. تحقیقات علمی: آمنیوسنتز می‌تواند در تحقیقات علمی نیز استفاده شود. نمونه‌های برداشت شده از مایع آمنیوتیک می‌توانند برای مطالعه ژنتیکی جنین و بررسی عوامل مرتبط با بارداری و بیماری‌ها استفاده شوند.